Rośliny do oczka wodnego

Rośliny wodne tworzą z oczka niezwykle urokliwy zakątek ogrodu. Ze spokojną powierzchnią wody sąsiaduje bogactwo form roślinnych. Poza funkcją dekoracyjną spełniają również inne, niemniej ważne: utrzymują równowagę biologiczną i chemiczną stawu, natleniają go, ocieniają, co zapobiega nadmiernemu parowaniu, stanowią kryjówki i pokarm dla ryb. Nie należy jednak przesadzać z ich nadmierną ilością. Aby oczko wyglądało naturalnie powierzchnia lustra wody powinna pozostać elementem dominującym.

Rośliny wodne można sadzić bezpośrednio na dnie lub wyprofilowanych półkach zbiornika. Najlepiej jednak poszczególne gatunki umieszczać w specjalnych koszach dostępnych w sklepach ogrodniczych. Ułatwia to wkładanie i wyjmowanie roślin, a także pomaga utrzymać porządek w oczku poprzez ograniczenie ich rozrastania. Ziemia pod rośliny wodne powinna być zwięzła. Najprościej zakupić tę dostępną w sprzedaży. Po posadzeniu rośliny należy wysypać pod nią warstwę żwiru, który będzie chronił ją przed wypłukiwaniem ziemi i przed rybami. W przeciwieństwie do roślin lądowych rośliny wodne sadzi się podczas na tyle ciepłej pogody, aby mogły od razu wejść w stan pełnej wegetacji.

Ilustracje pochodzą z książki Brookes J., „Wielka księga ogrodów”, Wyd. Wiedza i Życie, Warszawa 1998.

PIELĘGNACJA ROŚLIN WODNYCH

Pielęgnacja roślin wodnych sprowadza się do kilku sezonowych zabiegów. Prace rozpoczyna się wiosną od przeglądu roślin. Nadmiernie rozrośnięte dzieli się, wybierając te najdorodniejsze, ze zdrowymi kłączami i korzeniami. Roślin wodnych zwykle się nie nawozi, ale jeśli zajdzie taka potrzeba można zrobić to wiosną, przed napełnieniem zbiornika wodą, poprzez umieszczenie w pobliżu ich korzeni pałeczek OSMOCOTE o spowolnionym działaniu. Latem należy pamiętać o usuwaniu chwastów oraz przekwitłych kwiatostanów. Nie wolno zapomnieć też o regularnym uzupełnianiu strat wody wynikających z parowania. Jesienią usuwa się szpecące, suche łodygi i liście. Rośliny zimują jedynie w naturalnych zbiornikach i sztucznych stawach o dużej powierzchni (15-20 m2). Z płytkich i niewielkich betonowych oczek przed zimą spuszcza się wodę, a rośliny przykrywa liśćmi lub słomą. Gatunki pochodzące z terenów o cieplejszym klimacie są zupełnie nieodporne na mróz. Wymagają więc, już we wrześniu, przeniesienia do akwarium ustawionego w dobrze oświetlonym, zamkniętym pomieszczeniu. Po pewnym czasie, gdy rośliny za bardzo się rozprzestrzenią, należy je podzielić i przesadzić.


Poszczególne roślin wodnych wymagają posadowienia na odpowiedniej głębokości. Poniżej przedstawiam charakterystykę godnych polecenia gatunków, uwzględniając podział według stref ich występowania.

ROŚLINY STREFY GŁĘBOKIEJ - ROŚLINY PODWODNE

Rośliny podwodne pływają na głębokości 0,8-3m. Spełniają przede wszystkim ważne funkcje użytkowe – natleniają wodę i pobierają nadmiar unoszących się w wodzie składników pokarmowych. Zalecana gęstość sadzenia wynosi pięć kępek na 1m2. Oto najpopularniejsi przedstawiciele tej grupy roślin:

Jaskier krążkolistny (Ranunculus circinatus) – 1m roślina o białych kwiatach (VI-VIII).

Moczarka kanadyjska (Elodea canadensis) tworzy zielonobrązowe kępki. Wymaga sadzenia na głębokości 30cm.

Okrężnica bagienna (Hottonia palustris) wytwarza soczyście zielone, podwodne liście. Pędy kwiatowe wyrastają ponad lustro wody. Powinna znajdować się na głębokości do 20cm.

Osoka aloesowa (Stratiotes aloides). Gdy woda się ociepla na powierzchnię wypływają pióropusze jej liści. Sadzi się ją na głębokości minimum 30cm.

Pływacz zwyczajny (Utricularia vulgaris) wyrasta nad wodę, ale zimuje na dnie zbiornika. Optymalna dla niej głębokość to 15-25cm. Rzadka roślina owadożerna.

Rdestnica kędzierzawa (Potamogeton crispus) jest czerwono zabarwiona. Jej pędy sięgają 1-2m długości. Powinna być umieszczona na głębokości 10-60cm.

Rogatek sztywny (Ceratophyllum demersum) nie ma korzeni. Żyje na dnie zbiornika. Dobrze rozwija się również w ocienionych oczkach.

Rzęśl wiosenna (Callitriche palustris) – zimozielona roślina wypuszczająca nadwodne rozety liści w kształcie gwiazdy.

Sitowie igłowate (Eleocharis acicularis) jest trawiastą, szybko rozrastającą się rośliną, doskonałą do płytkich stawów.

Jaskier wodny (Ranunculus aquatillis) tworzy liście podwodne i powierzchniowe. Pędy z białymi kwiatami wyniesione są ponad powierzchnię wody. Powinien być posadzony na głębokości 10-60cm.

Wywłóczniki (Myriophyllum sp.) – ich długie pędy pokryte są pierzastymi liśćmi. Bardzo skutecznie natlenia wodę.

ROŚLINY STREFY GŁĘBOKIEJ - ROŚLINY PŁYWAJĄCE

Rośliny pływające sadzi się na głębokości 0,4-1m, przy czym ich liście i kwiaty unoszą się na powierzchni wody:

Azolla (Azolla sp.) dywanowo pokrywa powierzchnię wody. Jej małe, 1-3cm, żywozielone liście, delikatnie czerwienieją w niskiej temperaturze. Roślina szybko się rozrasta tworząc gęsty kożuch, mogący hamować rozwój innych roślin.

Grążel żółty (Nuphar lutea) ma pływające, duże, sercowatoowalne liście i nieco wystające ponad wodę kwiaty o pięciu stulonych, żółtych „płatkach” (V-IX). Sadzi się go na dnie zbiornika minimum 60cm głębokości.

Grzybienie ogrodowe (Nyphaea x hybrida) to popularne lilie wodne. Występują w wielu odmianach różniących się siłą wzrostu, kształtem liści oraz wielkością i barwą kwiatów – od białych po czerwone. Dla każdej odmiany odpowiednia jest inna głębokość sadzenia.

Odmiany:

  • Hermine’ o kwiatach białych - głębokość wody 30-60 cm

  • Postlingberg’ o kwiatach białych - głębokość wody 80-120 cm

  • Pygmaea Alba’ o kwiatach białych - głębokość wody 30-60 cm

  • Pygmaea Melvola’ o kwiatach żółtych - głębokość wody 30-60 cm

  • Marliacea Chromatella’ o kwiatach żółtych, średnicy 15 cm - głębokość wody 30-60 cm

  • Princess Elizabeth’ o kwiatach brzoskwiniowych - głębokość wody 30-60cm

  • Marliacea Rosea’ o kwiatach jasnoróżowych, średnicy 18-20cm, z dymi i grubymi liśćmi, zajmuje powierzchnię 3-6m2 - głębokość wody 40-100cm

  • Marliacea Carnea’ o kwiatach różowych, średnicy 20cm - głębokość wody 80-120cm

  • Murillo’ o kwiatach gwiazdkowanych, intensywnie różowych z jaśniejszymi brzegami, zajmuje powierzchnię 3-4m2 - głębokość wody 50-80cm

  • ‘Anna Epple’ o kwiatach intensywnie różowych - głębokość wody 30-60cm

  • Masaniello’ o kwiatach karminoworóżowych - głębokość wody 80-120cm

  • Arteus’ o kwiatach czerwonych - głębokość wody 30-60cm

  • Charles de Meurville’ o kwiatach czerwonych - głębokość wody30-60cm

  • James Brydon’ o kwiatach ognistoczerwonych z pomarańczowymi pręcikami, o średnicy 14cm, zajmuje powierzchnię 3m2 - głębokość wody 30-50cm

  • Escarboucle’ o kwiatach ciemnokarminowych z paskowanymi płatkami brzeżnymi, o średnicy 17cm, liśćmi zielonkawobrązowe, zajmuje powierzchnię 5m2 - głębokość wody 40-60cm

  • William Falconer’o kwiatach ciemnoczerwonych - głębokość wody30-60cm

  • Atraction’ o kwiatach ciemnoczerwonych - głębokość wody 80-120cm

  • Laydekeri Purpurata’ o kwiatach winnoczerwonych, o średnicy 8-10cm, zajmuje powierzchnię 1m2 - głębokość wody 40-50cm

Grzybieńczyk (Nymphoides peltata) o sercowatych lub okrągłych liściach i żółtych kwiatach (VI-VIII) szybko się rozrasta.

Hiacynt wodny (Eichhornia crassipes) wytwarza pachnące, lawendowe kwiaty (VII-IX) i kuliste, pomarszczone listki na rozdętych ogonkach liściowych. W naszych warunkach klimatycznych nie zimuje.

Kotewka orzech wodny (Trapa natans) jest rośliną jednoroczną. Ma białe kwiaty (VI-VIII) i przebarwiające się na czerwono liście. Na dnie zbiornika zimują jej owoce.

Onowodek (Apongeton sp.) to łatwa w uprawie, znosząca cień roślina o białych kwiatach (V-IX).

Rdestnica pływająca (Potamogeton natans) ma białe kwiaty (VI-VIII) i owalne, pływające liście. Ceniona ze względu na funkcje natleniania wody oraz przyczynianie się do likwidacji glonów w zbiorniku. Optymalna głębokość wody – 50cm.

Topian osokowaty (Pista stratiotes) pochodzi z tropików, więc nie zimuje w naszych warunkach klimatycznych, ale szybko się rozmnaża. Ma ozdobne liście.

Żabiściek pływający (Hydrocharis morsus-ranae) ma dekoracyjne, choć niewielkie, okrągłe lub nerkowate, zielonobrązowe liście oraz białe kwiaty z żółtym środkiem (VI-VIII). Wymaga sadzenia na głębokości 15-25cm.

ROŚLINY STREFY PŁYTKICH WÓD

Bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata) korzeni się w płytkiej wodzie. Dorasta do 20-30cm wysokości. Jego liście składają się z trzech skórzastych listków, a kwiatostany z białych lub różowych, małych kwiatów (V-VI). Powinien znajdować się do 20cm pod powierzchnią wody.

Cibora papirusowa (Cyperus papyrus) jest silnie rosnącą (do 1,5-2m wysokości) rośliną tropikalną, nie zimującą w naszych warunkach. Tworzy kępy łodyg z wąskim, pierzastym ulistnieniem na ich szczycie. Powinna być sadzona 40-50cm pod powierzchnią wody.

Cibora zmienna (Cyperus alternifolius) to także egzotyczna roślina z parasolowatymi baldaszkami liści, osiągająca 100cm wysokości, z czego 8-20cm część powinna znajdować się pod powierzchnią wody.

Jaskier wielki (Ranunculus lingua) osiąga 80-150cm wysokości. Ma efektowne, żółte kwiaty (VI-VIII). Poleca się sadzenie w pojemnikach, w dużych stawach. Nie powinien być sadzony na głębokości większej niż 30cm.

Jeżogłówka (Sparganium emersum) – silnie rozprzestrzeniająca się, 30-60cm roślina o żółtawych kwiatach (VI-VII). Szczególnie ozdobne są jej owoce w postaci kulistych rzepów. Uprawiać ją należy w pojemniku.

Jeżogłówka gałęziesta (Sparganium erectum) osiąga wysokość 30-50cm. Jej kwiaty są białe i niepozorne (VI-VIII). Odpowiednia dla niej głębokość wody to maksymalnie 30cm.

Kosaciec żółty (Iris pseudacorus) dorasta do 1m. Tworzy długie, szydlaste liście i duże, żółte kwiaty (V-VII). Powinien być sadzony na głębokości do 30cm.

Łączeń baldaszkowaty (Butomus umbellatus) wytwarza różowe kwiatostany (VI-VIII) i podobne do sitowia liście. Posadzony na głębokości 30cm wyrośnie 50-70cm ponad wodę.

Pałka drobna (Typha minima). Na pędach długości 50-80cm wytwarza kolby rdzawobrązowych kwiatów (V-VI). Roślina sprawia wrażenie karłowatej. Sadzi się ja na głębokości do 30cm.

Pałka szrokolistna (Typha latifolia) ma bardzo wąskie liście, a na 2,5m długości łodygach wyrastają ciemnobrunatne kolby kwiatostanowe. Odpowiada jej głębokość poprzedniego gatunku.

Przęstka pospolita (Hippuris vulgaris) wytwarza niepozorne kwiaty, ale efektowne są wierzchołki jej pędów z wąskimi liśćmi w okółkach. Ma 40cm wysokości, ale połowa jego wysokości powinna znajdować się w wodzie.

Rozpław sercowaty (Pontederia corus) – 50-60cm roślina o dekoracyjnych niebieskich kwiatach (VI-VII) zebranych w kłosokształtne kwiatostany. Wydłużone liście są intensywnie zielone.

Sitowie Tabernemontana (Scripus tabernaemontani) wytwarza efektowne źdźbła z poprzecznymi, białożółtymi paskami długości 1-1,2m. Odpowiednia dla niego głębokość wody to 0-30cm.

Strzałka wodna (Sagitaria sagittifolia) jest uprawiana ze względu na dekoracyjne „strzałkowate” liście. Ma również okazałe, białe kwiaty (VI-VIII). Osiąga wysokość 60-80cm.

Tatarak zwyczajny (Acorus calamus) dorasta do 1m. Ma mieczowate liście i kolbowate, jasnozielone kwiatostany (VI-VIII). Sadzi się go na głębokości do 30cm.

Zantedeskia Elliota (Zantedeschia ellotiana) jest 60cm rośliną o srebrzyście poplamionych liściach i żółtych kwiatach w postaci kolby otoczonej pochwą.

Zantedeskia Rehmana (Zantedeschia rehmanii)od poprzedniej różni się o połowę niższym wzrostem i kwiatami, których żółte kolby otoczone są czerwonymi pochwami.

Żabieniec babka wodna (Alisma plantago-aquatica) to roślina o żywozielonych, jajowatych liściach osadzonych na długich ogonkach. Na łodydze długości 80-100cm wyrasta piętrowy kwiatostan o różowych lub białych kwiatach (VI-IX). Powinna być sadzona 20cm pod powierzchnią wody.

ROŚLINY STREFY SZUWAROWEJ

Strefa szuwarowa oczka wodnego, charakteryzuje się zmiennym poziomem wody (maksymalnie do 10cm głębokości).

Czermień błotna (Calla palustris) dorasta do 20-30cm. Wytwarza szerokosercowate liście i kolbę niepozornych kwiatów otoczonych białą pochwą kwiatową (VI-VII). Jej owoce są trujące.

Houtunia serolistna (Houttuynia cordata) chrakteryzuje się czerwonymi łodygami i ciemnozielonymi liśćmi w kształcie serc. Jej ozdobą w okresie wczesnoletnim są drobne, białe kwiaty. Osiąga 15-30cm wysokości.

Kaczeniec (knieć błotna) (Caltha palustris) – 15-30cm roślina o okrągławych liściach i żółtych, połyskujących kwiatach (III-IV). Występuje w kilku cennych odmianach.

Kosaciec gładki (Iris laevigata) ma szablaste liście długości 80cm. „Irysowe” kwiaty są niebieskiego koloru (VII-VIII). Może rosnąć w cieniu. Nadaje się do małych stawów.

Lobelia szkarłatna (Lobelia cardinalis) osiąga 60-80cm wysokości. Dekorację stanowią jej intensywnie czerwone kwiaty (VII-IX).

Mięta wodna (Mentha aquatica) – ziołowa roślina o aromatycznych liściach i fioletowych kwiatach (VII-X). Wykazuje silny wzrost (do 30-50cm), więc zaleca się uprawę w pojemniku.

Niezapominajka błotna (Myosotis palustris) – bylina charakteryzująca się płożącymi łodygami wysokości 20-40cm i niewielkimi, niebieskimi kwiatami z żółtym oczkiem (V-VI).

Przetacznik (Veronica beccabunga). Na jego płożących się pędach przez całe lato pojawiają się niebieskie kwiaty (V-VIII). Wystaje 20-30cm ponad powierzchnię ziemi.

Sit (Juncus ensifolius) wyrasta do 25-30cm wysokości. Jego liście podobne są do liści kosaćców. Brązowe kwiatostany mają kulisty kształt (VI-VIII).

Sit rozpierzchły (Juncus effusus) jest podobny do poprzedniego, ale osiąga 30-120cm wysokości.

Skrzyp pstry (Equisetum variegatum) – zimozielona roślina o poprzecznie paskowanych łodygach wysokości 20-60cm.

Skrzyp zimowy (Equisetum hyemale) to również zimozielona roślina o nierozgałęzionych łodygach dorastających do 1-1,5m wysokości.

Wełnianka pochwowa (Eriophorum vaginatum) tworzy darnie 20-60cm wysokości. Ozdobne są jej srebrzystobiałe, puszyste owocostany (IV-V).

Wilczomlecz błotny (Euphorbia palustris) osiąga 50-150cm wysokości. „Pierzaste” pędy z żółtozielonymi podsadkami maleńkich kwiatów (V-VI) jesienią czerwienieją.

ROŚLINY STREFY BAGIENNEJ

Strefa bagienna to obszar brzegu o dużej wilgotności podłoża, lecz bez wody zalewowej.

Długosz królewski (Osmunda regalis) – paproć o liściach długości 1,5-2m.

Języczka Przewalskiego (Ligularia przewaskii) dorasta do 1-1,5m. Ma okrągłe, głęboko powcinane liście i wysmukłe kwiatostany złożone z małych, żółtych kwiatów (VII-VIII).

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica) osiąga 1m wysokości. Jego liście są wąskie i długie, a niebieskie kwiaty mają typowego dla irysów kształtu (V-VI).

Kroplik złoty (Mimulus lutens) jest ekspansywną rośliną średniej wysokości (20-40cm) o podobnych do nasturcji, żółtych kwiatach (V-VIII).

Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria) – jej purpurowoczerwone kwiaty (VII-VIII) sięgają 60-120cm wysokości.

Pełnik europejski (Trollius europaeus). Na 30-60cm łodygach pojawiają się kuliste, żółte kwiaty o średnicy 5 cm (V-VI).

Pierwiosnek różowy (Primula rosea) kwitnienie na różowo jeszcze przed rozwojem liści (III-IV).

Sadziec konopiasty (Eupatorium cannabium) – wysoka (1-1,2m) bylina o okazałych kwiatostanach różowej barwy, miododajnych kwiatów (VII-IX).

Śnieżyce (Leucojum sp.) są niewysokimi bylinami o małych, dzwonkowatych, białych kwiatach.

Tarczownica tarczowata (Peltiphyllum peltatum). Wyróżnia się bardzo dużymi liśćmi w zarysie okrągłymi o średnicy ok. 30cm. Różowe kwiaty pojawiają się jeszcze przed nimi, wyrastając wprost z ziemi (IV-V). Mierzy 10-100cm.

Tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia) płoży się po ziemi. Wytwarza gęstą masę liści i dość duże, żółte kwiaty (V-VII).

Wiązówka błotna (Filipendula ulmaria) osiąga 1-2m wysokości. Jej żółtawobiałe o miodowym zapachu kwiaty zebrane są w okazałe kwiatostany (VI-VIII).

Żółwik (Chelone obliqua) wyrasta do 30-60cm. Ma ciemnoróżowe kwiaty (VI-IX) zebrane w sztywne, kłosowate kwiatostany nadające się do cięcia.

ROŚLINY STREFY BRZEGOWEJ

Rośliny strefy brzegowej nie są ograniczone specjalnymi warunkami siedliskowymi, gdyż jest to najbliższy oczku teren o normalnych warunkach glebowych. Dobór gatunków jest więc dowolny. Mimo to warto sadzić tu rośliny o upodobaniach do wilgotnej gleby, co nada otoczeniu zbiornika naturalny wygląd.

Bergenie (Bergenia sp.) zależnie od gatunku mogą mieć 30-50cm wysokości. Wartość dekoracyjną posiadają ich duże, zimozielone liście, a także białe, różowe lub purpurowe kwiaty.

Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea) charakteryzuje się płożącymi pędami oraz wzniesionymi pędami kwiatostanowymi z okółkami niewielkich, fioletowoniebieskich kwiatów (IV-V).

Funkie (Hosta sp.) są długowiecznymi bylinami o wielostronnym zastosowaniu. Ich główną ozdobą są liście różnej wielkości, kształtu i zabarwienia. Niektóre odmiany mają również dekoracyjne kwiaty.

Goryczki (Gentiana sp.) dzielą się na niskie i średniowysokie. Wyróżniają się dość dużymi, dzwonkowatymi kwiatami w fioletowoniebieskich odcieniach.

Jasnoty (Lamium sp.) wznoszą się na wysokość 20cm. Niektóre z nich mają zimozielone liście. Ich kwiaty są najczęściej białe lub purpurowe.

Języczki (Ligularia sp.) charakteryzują się kwiatostanami o kilku do kilkunastu żółtych lub pomarańczowych, dość dużych kwiatach. Osiągają 80-200cm wysokości.

Kosaćce (Iris sp.) – charakterystyczne rośliny typowo nadwodne o kwiatach różnej barwy.

Krwawnice (Lythrum sp.) – wysokie rośliny o purpurowych kwiatach zebranych w gęste, wydłużone kwiatostany.

Liliowce (Hemerocallis sp.) to popularne byliny średniej wysokości o bardzo ozdobnych, „liliowatych” kwiatach w wielu odcieniach żółci i czerwieni.

Nawłocie (Solidago sp.) są wysokimi roślinami o okazałych, wiechowatych kwiatostanach złożonych z drobnych, najczęściej żółtawych kwiatów.

Pełniki (Trollius sp.) – zróżnicowanej wysokości rośliny o pojedynczych, dużych, najczęściej kulistych kwiatach w wielu odcieniach żółci i pomarańczu.

Pierwiosnek ząbkowany (Primula denticulata) dorasta do 10-30cm, a jego purpuroworóżowe kwiaty, zebrane w kuliste kwiatostany ukazują się jeszcze przed liśćmi (III-IV).

Śnieżyce (Leucojum sp.) są niewysokimi bylinami o małych, dzwonkowatych, białych kwiatach.

Rodgersje (Rodgersia sp.) ozdobne są głównie z dużych, ładnych liści. Długie kwiatostany składają się z żółtobiałych, drobnych kwiatów.

Tawułki (Astilbe sp.) – ich liczne gatunki i odmiany zróżnicowane są pod względem wysokości oraz koloru gęstych, wiechowatych kwiatostanów.

Tojady (Aconitum sp.) są wysokimi roślinami o charakterystycznych, najczęściej fioletowoniebieskich kwiatach zebranych w szczytowe kwiatostany. Mają właściwości trujące.

Trzykrotka Andersa (Tradescantia x andersoniana) jest średniej wysokości rośliną, której liczne odmiany różnią się między sobą barwami charakterystycznych kwiatów.

Zimowit jesienny (Colchicum autumnale) – niska roślina, z kwiatów nieco podobna do krokusów (VIII-X).

Potrzebujesz pomocy w doborze roślin wodnych do oczka wodnego w Twoim ogrodzie? Zapraszam Cię do zapoznania się z naszą ofertą projektowania ogrodów.

autor:mgr inż. Anita Białczakarchitekt krajobrazuGardenflow.pl
architekt krajobrazu Anita Białczak